Сайтысь утчано

Удмурт элькунысь йӧскалык политикая министерство
Сайтысь утчано
Калыкъёс куспазы тупаса мед улозы
11 February 2016 Иворъёс

Калыкъёс куспазы тупаса мед улозы

9-тӥ тулыспалэ Удмурт Элькунысь Кивалтэтлэн Юртаз Йӧскалык политикая министрлэн Л.Н. Бурановалэн пресс-конференциез ортчиз.

2015-тӥ арын Удмурт Элькунысь йӧскалык политикая министерство улосын улӥсь калыкъёслэсь кусыпъёссэс эскериз, мониторинг лэсьтӥз. Эскеронлэн йылпумъянъёсызъя, элкунамы азьло сямен ик калыкъёс куспазы тупаса уло. Калыкъёслэн йӧслыксы но пӧртэм инмаръёслы оскемзы адямиослэсь кусыпсэс уг сӧры.

Юанъёслы валэктон сётэм адямиос пӧлысь тросэз (87-90%) саклык уг висъяло бускельзылэн яке ӵош ужась эшсылэн кыӵе выжыысь луэмезлы. 2015-тӥ арын эскерон возьматӥз та удысын умой пала воштӥськонъёсты:

  • юанъёслы валэктон сётэм адямиос пӧлысь 66,8 %-эз элькунысь югдурез сабырлыко лыдъяло;
  • юанъёслы валэктон сётэм адямиос пӧлысь 63,6% -эз элькунамы калыкъёс куспын ӵенгешонъёс луыны уг быгато шуыса малпало;
  • тросэз адямиос (78,8%) пӧртэмы йӧслыко адямиослэн семья кылдытэмзы шоры огшоры югдур сямен учко. Та вера калыкъёслэн тупаса улэмзы сярысь.

21-тӥ тулыспал Анай кыллэн нуналыз. Та нуналлэсь азьло Удмуртиын анай кылэз дышетонъя курсъёс ужзэс кутскизы. 1-тӥ тулыспалэ удмурт кылъя курсъёс 14 площадкаын ужзэс мытӥзы (Ижкарын- 9). Огъя кылэз дышетыны мылкыд кариз 300-лэсь ятыр адями.

30-тӥ толшорысен Калыкъёслэн Эшъяськон юртазы азербайджанъёс но кутскизы дышетыны анай кылзэс. Кылэн сяна дышетскисьёс тодматскозы калыксылэн историеныз, лулчеберетэныз.

Ужзэс азинто пор, бигер, еврей но армян кылъёсъя курсъёс.

Озьы ик министр вераз удмуртъёс понна бадӟым но кулэлыко луись ужрад сярысь – Вань удмуртъёслэн XIII отчамзы сярысь. Ужрад ортчоз 11-12-тӥ тулыспалэ. Отчам люкалоз Удмурт Элькунысь но мукет улосъёсын улӥсь удмуртъёсты, огъя 380 адями лыктыны кулэ.

Лариса Николаевна ивортӥз Россия Федерацилэн Кун Думаысьтыз йӧскалык ужпумъёсъя комитетлэн 12-тӥ тулыспалэ Ижкарын совещание ортчытэмез сярысь. Совещанилэн валтӥсь мугез – Удмурт Элькунлэсь йӧскалык политика удысын лэсьтэм ужъёсыныз, Калыкъёслэн Эшъяськон юртазы радъям Ванёсъя центрен (та нуналлы быдэс Россиын одӥг гинэ), озьы ик мерлыко огазеяськонъёслэьс ӵектосъёссэс быдэстон понна федерал коньдэтысь коньдон сётон юанъёсты эскерон.

Вератэк кельтыны уг луы «Пельнянь нунал» фестиваль сярысь. Ужрад ортчоз 13-тӥ тулыспалэ 10 часысен 20 часозь Ижкарысь Шор площадьын. Лариса Николаевналэн кылъёсызъя, Пельнянь шудонъёс семьяен ӵош дырез ортчытыны но шутэтскыны умой луонлык сёто. Шудонъёс тунсыко луозы котькинлы. Ужрадъясьёс тыршо лыктэм калыкез ужрадэ мыло-кыдо пыриськытон бордын.

Озьы ик пусйыны кулэ фестивале пыриськоз тодмо телеведущий Джон Уоррен, НТВ каналысь «Поедем, поедим» передачаез нуись. Та арняе со вуоз аслэсьтыз передачазэ лэсьтыны Удмуртие. Вуылоз Брангурт песянайёс доры, Карамас-Пельга гуртэ, П.И. Чайковскийлэн музей-юртаз. «Зарни Пельнянь» преми сётонын эксперт луоз.

Удмурт Элькунысь йӧскалык политикая министр калык праздникъёслэсь ортчытон дырзэс шараяз.

• «Семык» -4-тӥ инвожо, Алнаш ёросысь Охотничий посёлоек;

• «Гербер» – 18-тӥ инвожо, Сюмси ёросысь Бабья гурт;

• «Сабантуй» – 25-тӥ инвожо, Воткакар к.

• «Мускоын Гербер» – 2-тӥ посьтолэзь, Мускысь «Музеон» парк.

Пӧртэм выжыысь калыкъёслэн йӧскалык шулдыръяськонъёссы ортчытӥсько калык лулчеберетэз, сям-йылолъёсты утён, азинтон, калык кусыпъёсты юнматон понна.

Шулдыръяськонэ пырисько элькунлэн ёросъёсысьтыз но каръёсысьтыз, палэнысь улосъёсысь делегациос. Праздникъёсын радъямын луозы ӧнеръёсъя ёросъёсысь юртъёслэн адӟытон вузкаронъёссы, спорт шудон-ӵошатсконъёс, вузкарон площадкаос, нылпиослы шудон интыоос, егитъёслы позыръяськонъёс.

Пресс-конференцилэн пумаз Лариса Николаевна министерстволэсь эшшо одӧг тунсыко но азинлыко ӵектоссэ шараяз на. Али дасяське «Этнографический диктант» быдэс Россиын ортчись акция. Со калыклэсь этнографи удысысь тодон-валанзэ эскероз. Ужрад ортчоз туэ сӥзьыл. Пыриськыны быгатозы котькыӵе улосын улӥсь адямиос. Министрлэн малпамезъя, этнографи тодонъёссы адямиослэн ӧжыт. Та нуналэ история факультетын но та предмет палэнэ кельтэмын. Таӵе диктант тунсыкъяськытыны юрттоз та тодосэн.

Поделиться